| Goed Voorbeeld: | Veertig dagen zonder alcohol |
| Locatie: | Gezondheidscentrum Heikant |
| Partners: | GGD, Stichting Welzijn Ouderen Veldhoven (Swove) |
| Contactpersoon: | Marijke Gerrits |
| Telefoon: | 040-2530530 |
| Doel: | Mensen laten ervaren wat alcohol voor hen betekent, bewustwording van de (gezondheids)gevolgen van veelvoudig alcoholgebruik en een voorbeeldfunctie naar jongeren toe. Dit kan door inwoners te informeren over de effecten van veelvoudig alcoholgebruik en ze te motiveren om minder (of niet) te drinken. |
| Aanpak: | Veldhovenaren kunnen zich via de website van GC Heikant inschrijven voor de actie 40 Dagen zonder alcohol. Dit wordt op diverse manieren vooraf bekendgemaakt. Deelnemers worden gemotiveerd en gestimuleerd via een start- en slotbijeenkomst, mailcontact en sociale media. |
Alcoholproject zet wijkbewoners wél aan het denken
Het is vaak moeilijk om wijkbewoners actief aan de slag te laten gaan met hun gezondheid. Ze hebben het te druk, geen zin in verplichtingen of twijfelen aan het nut. In Veldhoven lukte het met de campagne ’40 Dagen zonder alcohol’ wél. Wat was daarvoor nodig en welke ervaringen heeft het opgeleverd? Marijke Gerrits en Wim Ooms van Gezondheidscentrum Heikant over een succesvol initiatief met verrassende uitkomsten.
Soms zegt één berichtje meer dan een uitgebreide evaluatie. Zoals deze mail: “Hallo Marijke, het gaat uitstekend, raar dat het nu wel lukt en dat ik het niet alleen kan. Maar wel fijn, ik zal het proberen zo vol te houden. Sommige vrienden en mijn kinderen wisten wel dat ik te veel dronk en die heb ik ook verteld dat ik dit ging doen. Ze vonden het knap, eerst gestopt met roken, daarvoor in de plaats meer gaan drinken en daar nu ook mee stoppen, en straks alles onder controle houden.”
Ondersteuning
In je eentje overmatig alcoholgebruik aanpakken is moeilijk. Samen met anderen, en met ondersteuning van iemand zoals Marijke Gerrits van Gezondheidscentrum Heikant, lukt het wel. Gerrits, praktijkondersteuner en zorgprogramma manager, was de drijvende kracht achter de eerste Veldhovense editie van de landelijke actie ’40 Dagen zonder alcohol’. Samen met de GGD en Stichting Welzijn Ouderen Veldhoven (Swove) maakte ze een plan van aanpak, zocht publiciteit, organiseerde bijeenkomsten en experimenteerde met sociale media.
Ze stuurde geregeld motiverende mailtjes aan wijkbewoners die zich officieel voor de actie hadden aangemeld. “Dat ging via een groepsmail, maar ik kreeg vaak reacties terug die alleen aan mij waren gericht. Mensen lieten even weten hoe het ging; bijvoorbeeld dat ze trots op zichzelf waren. Daar reageerde ik dan weer op met een compliment. Ongemerkt was ik een soort coach. Heel leuk.”
Aansporen
Om wijkbewoners te interesseren voor de actie, was er op zoveel mogelijk plekken aan PR gedaan. Via krantenartikelen, de website van en het beeldscherm in het gezondheidscentrum, posters en sociale media. Deelnemers die hiervoor toestemming gaven, werden met hun naam op de website vermeld. Een mooie manier om andere wijkbewoners, maar ook andere inwoners van Veldhoven, aan te sporen ook mee te doen.
Voor de medewerkers van het gezondheidscentrum werd vooraf een voorlichtingslunch gehouden. “Daar hadden we een ervaringsdeskundige bij uitgenodigd. Die maakte veel indruk”, vertelt Wim Ooms, manager van het gezondheidscentrum. “Door zijn verhalen ging het onderwerp echt leven en kwamen er veel vragen los.” Het resultaat: kennis waarmee zorgverleners alerter alcoholproblematiek kunnen signaleren. Maar ook: kennis over verwijsmogelijkheden naar informele (lotgenoten)hulp. Daarnaast werden medewerkers geprikkeld om zelf mee te doen aan 40 Dagen zonder alcohol.
Startbijeenkomst
Alle deelnemers waren welkom bij de startbijeenkomst in Wijkcentrum MFA Noord. Daar kregen ze voorlichting over de gevolgen van te veel drinken. Ook hield een Veldhovense wethouder – tevens deelnemer – een motiverend praatje. “Deze wethouder was een boegbeeld voor ons, dat was heel fijn”, aldus Marijke Gerrits. “Het Eindhovens Dagblad heeft hem en een wijkverpleegkundige die ook meedeed, tijdens de actie gevolgd. Aan het begin en aan het eind van de 40 dagen zijn ze geïnterviewd.” Tijdens de startbijeenkomst kon geproefd worden van alcoholvrije cocktails, waarvan de recepten klaarlagen. Dit onderdeel had de gemeente Veldhoven voor z’n rekening genomen.
In totaal 90 geregistreerde deelnemers lieten van 8 maart tot 16 april 2014 (direct na carnaval) de alcohol staan – of probeerden dat in ieder geval. Achteraf bleek dat veel meer mensen hadden meegedaan, bijvoorbeeld geïnspireerd door een gezinslid. De deelnemersgroep bestond met name uit bewoners van de wijk Heikant en medewerkers van het gezondheidscentrum.
Het aantal inschrijvingen overtrof de verwachtingen, zegt Wim Ooms. Eerdere pogingen om gezondheidsverbetering onder de aandacht van de wijk te brengen, hadden beduidend minder belangstellenden getrokken. Voor onder meer een leefstijlmiddag en een gezondheidsmarkt met workshops liep men in Heikant niet warm. “Ondanks echt leuke programma’s die we samen met allerlei partners opgezet hadden”, geeft Ooms aan. “Gelukkig leverde dat wel op dat we die samenwerkingspartners beter leerden kennen. Daar plukken we nog steeds de vruchten van.”
Druk met werk
De keuze voor een alcoholcampagne kwam onder meer voort uit de wijkscan, licht Ooms toe. Die gaf aan dat het percentage inwoners met een alcoholafhankelijkheid in Heikant op 6,7% lag, tegen 5,3% landelijk. “Ook werd duidelijk dat met name de groep tussen 40 en 65 jaar chronisch te veel drinkt. Mensen die vaak nog heel druk zijn met werk en gezin. Daar moet je op inspelen.”
Dat je ’40 Dagen zonder alcohol’ in eigen tijd kunt doen, was daarom één van de succesfactoren. “Deelnemers hoefden er niet per se de deur voor uit. Wat ook helpt, is dat het een eenvoudige actie is, makkelijk uit te leggen en lekker concreet. Alcoholgebruik leidt snel tot gesprek, tot discussie. Het leeft, komt dichtbij mensen en is daarmee snel persoonlijk. Bovendien realiseerden mensen zich dat meedoen daadwerkelijk iets zou kunnen opleveren.”
Voordelen
Uit een enquête na afloop van de actie bleek inderdaad dat deelnemers de voordelen van niet of minder drinken ervaren hadden. “Ze sliepen beter, voelden zich fitter. Ongeveer de helft gaf aan de eigen leefstijl op alcoholgebied te willen aanpassen. Ze waren zich echt bewuster geworden van het effect van hun alcoholgebruik.” Dat bewustzijn vergroten was een van de doelen, gaat Ooms verder. Structureel veel drinken vergroot op latere leeftijd de kans op chronische aandoeningen zoals diabetes en hart- en vaatziekten. “Veel mensen hebben niet in de gaten dat ze een gewoonte hebben die zeer ongezond is en waar ze later veel problemen mee kunnen krijgen. Daarom was dat een onderdeel van onze voorlichting.”
De campagne zorgde op bredere schaal voor meer bewustwording, merkte Wim Ooms, die zelf ook 40 dagen het glas liet staan. “Als je op verjaardagen opeens iets anders drinkt, komt het gesprek al gauw op alcoholgebruik. Maar ook in de kantine van mijn voetbalclub, waar ze eerder niet en nu wel alcoholvrij bier hebben. Het effect kan dus groot zijn.”
Groeien
Het liefst zouden Marijke Gerrits en Wim Ooms volgend jaar opnieuw een 40 Dagen zonder alcohol organiseren, samen met partners. Ze zijn ervan overtuigd dat er dan nog meer deelnemers zijn. “Dit was de eerste keer, het was nieuw. Zoiets moet groeien.” Uit de evaluatie blijkt dat vrijwel alle geënquêteerde deelnemers iemand in hun omgeving zouden adviseren aan de actie mee te doen. De eerste ambassadeurs zijn dus binnen, en het draaiboek dat Marijke Gerrits maakte ligt klaar.
Het is alleen nog onzeker of er een vervolg komt. Het organiseren van 40 Dagen zonder alcohol kost energie en tijd. Iemand moet het aanspreekpunt zijn, overleg met partners initiëren en acties in gang zetten. “Energie mobiliseren, daar gaat het om. Dat is veel meer dan een poster in de wachtkamer ophangen, daar heb je samenwerkingskracht voor nodig. In een gezondheidscentrum zit dat al, dat maakt het vanuit die plek gemakkelijker.”
Potje noodzakelijk
Ditmaal kon de inzet van GC Heikant betaald worden uit geïntegreerde eerstelijns samenwerkingsgelden (GES). Zo’n potje is noodzakelijk om samenwerkingsprojecten te kunnen blijven uitvoeren, aldus Ooms. Omdat het gezondheidscentrum de GES-financiering dreigt te verliezen, is bekeken wie de kartrekkersrol kan overnemen. Pakt de gemeente het stokje over, kijkend naar de verantwoordelijkheden binnen de publieke gezondheidszorg? Dat zou zeker passend zijn, aldus Ooms en Gerrits. “Als de financiën daar geregeld worden, willen wij best de uitvoering doen.”
Hoe dan ook zou het jammer zijn als een succesvol initiatief geen vervolg krijgt, vinden ze bij GC Heikant. Ze zijn er trots op dat de actie zoveel mensen heeft geïnspireerd om zich actief met hun gezondheid bezig te houden. Eén ervaring heeft al wel tot een concreet vervolg geleid. Omdat de zorgmedewerkers zo geïnspireerd werden door ervaringsverhalen, is bij een recent project rondom laaggeletterdheid óók een ervaringsdeskundige aangeschoven.
Publicaties